همزمان با انتشار پاسخ گلرخ ایرایی به نامه انتقادی فائزه هاشمی درباره برخی زندانیان سیاسی، آزادی این فعال سیاسی و نمایندهٔ پیشین مجلس از زندان اوین موج تازه‌ای در فضای مجازی فارسی‌زبان ایجاد کرده است.
وکیل خانم هاشمی کمتر از یک هفته پس از انتشار نامه‌ای که او از زندان اوین نوشت و شماری از زندانیان زن را به «دیکتاتوری» و «رفتارهای فاشیستی» متهم کرد، از آزادی مشروط موکلش خبر داد.
محمدحسین آقاسی چهارشنبه ۲۸ شهریور به «شبکه شرق» گفت که رأی دادگاه تجدیدنظر مبنی بر موافقت با آزادی موکلش در شرایطی به او ابلاغ شده که «پیش از این» با آزادی مشروط فائزه هاشمی رفسنجانی مخالفت شده بود.
برخی کاربران نوشته‌اند موافقت با آزادی فائزه هاشمی، به هر دلیلی که رخ داده باشد، «مبارک» است و باید از آزادی همهٔ زندانیان سیاسی استقبال کرد و مطالبهٔ آزادی دیگر زندانیان سیاسی از جمله توماج صالحی، خوانندهٔ رپ اعتراض زندانی، را نیز مطرح کرده‌اند.
شماری از چهره‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان و دولت مسعود پزشکیان نیز با استقبال از آزادی فائزه هاشمی، از مواضع او در نقد افرادی که «مخالفان جمهوری اسلامی» نامیده شده‌اند، تقدیر و ابراز امیدواری کرده‌اند که با توجه به تمایل حکومت به تحقق «وفاق ملی»، برای او حتی امکان بازگشت به دانشگاه و تدریس نیز فراهم شود.
محمد صحفی، از مدیران مطبوعاتی و تبلیغاتی وزارت ارشاد در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی، با استقبال از آزادی دختر اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام، «مقاومت، شجاعت و صراحت» او را ستود.
با این حال شمار بیشتری از کاربران فضای مجازی که برخی از آنها از اعضای خانواده‌های دادخواه هستند یا اعضای خانواده آنها در زندان است و بعضی فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران، از نامهٔ فائزه هاشمی به عنوان «توبه‌نامه» نام برده و نوشته‌اند که آزادی او پس از انتشار نامه‌اش معنی‌دار است و نباید به رهایی او از اوین در این مقطع زمانی، نگاه ساده‌انگارانه داشت.
شماری از کاربران نیز هاشمی را «بچهٔ نظام» نامیده‌اند که به دلیل «همکاری» با پروژه امنیتی حکومت ایران برای حذف مخالفان جمهوری اسلامی در ازای اجازهٔ باقی ماندن در قدرت به برخی اصلاح‌طلبان، از زندان آزاد شد.
مریم کلارن، دختر ناهید تقوی، زندانی دوتابعیتی که در ایران در زندان به سر می‌برد، در واکنش به خبر آزادی خانم هاشمی نوشته: «توبه‌نامه پذیرفته شد.»
محمد آقازاده، روزنامه‌نگار پیشکسوت نیز نوشته: «به خانم هاشمی پیشنهاد می‌کنم دیگر به تعبیر خواب دختر عمویش اعتماد نکند، چرا که تعبیر خوابش درست برعکس جواب داد و به جای کشته شدن به دست هم‌بندی‌هایش خوشبختانه آزاد شد.»
اشاره او به پایان نامه هاشمی است که در آن به خطرات جانی برای خودش در زندان اشاره کرده و نوشته بود: «دختر عمویم که به تعبیر خواب‌هایش باور جدی دارد، چندی پیش در خواب دیده که در زندان توسط هم‌بندی‌ها کشته می‌شوم. از ما گفتن بود، خود دانید.»
مهردخت هادی، از خانواده‌های کشته‌شدگان پرواز اوکراینی که با شلیک موشک‌های سپاه پاسداران سرنگون شد، با استفاده از هشتگ «ندامتنامه»، در واکنش به آزادی فائزه، به طعنه نوشته: «حداقل خیالمون از امنیت جانی یکی از ده‌ها هزار زندانی سیاسی عقیدتی راحت شد».
بهمن دارالشفایی، روزنامه‌نگار و مترجم، نیز که خود و چند تن از اعضای خانواده‌اش سابقه زندان دارند خبر آزادی فائزه هاشمی پس از انتشار نامهٔ انتقادی را «خیلی تابلو» توصیف کرده است.
با این حال برخی کاربران نیز نوشته‌اند حکومت ایران، با آزادی زودهنگام هاشمی پس از نامهٔ انتقادی یادشده، یکی دیگر از اهداف خود مبنی بر بی‌اثرکردن او را نیز دنبال کرد، موضوعی که فعالان سیاسی حامی نظریهٔ همکاری با حکومت باید به آن توجه کنند.
از جمله امیرحسین مصلی، روزنامه‌نگار دربارهٔ آزادی فائزه نوشته: «احتمالاً هدف حاکمیت از آزادی مشروط فائزه هاشمی پس از انتشار نامه انتقادی‌اش از مناسبات زندانیان، بدنام کردن یک مبارز شناسنامه‌دار علیه دیکتاتوری میان مردم است.»
برخی کاربران نیز نوشته‌اند که آزادی این فعال سیاسی به فاصلهٔ کوتاهی پس از انتشار نامهٔ گلرخ ایرایی، اهمیت نامه خانم ایرایی را دوچندان کرده است.
پاسخ گلرخ ایرایی به فائزه هاشمی چه بود؟
خبر آزادی فائزه هاشمی از آن رو که به فاصلهٔ کوتاهی پس از انتشار نامهٔ انتقادی گلرخ ایرایی، دیگر فعال سیاسی زندانی، علیه او به رسانه‌‌ها راه یافت، موجب شده برخی کاربرانی که به آزادی هاشمی واکنش نشان داده و به ابراز نظر پرداخته‌اند، نامهٔ ایرایی را نیز در حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های مختلف اجتماعی بازنشر کنند.
فائزه هاشمی، فعال سیاسی زندانی، در نامهٔ خود، شماری از زندانیان زن را به «دیکتاتوری» و «رفتارهای فاشیستی» متهم کرده بود، به‌ویژه به زندانی‌های چپ و سلطنت‌طلب تاخته و برخی از زندانیان سیاسی را به دروغ‌گویی، بزرگنمایی مشکلات داخل زندان، و رفتار فاشیستی دیکتاتورمآبانه متهم کرده بود، نامه‌ای که از سوی بخش‌هایی از حکومت ایران و چهره‌های نزدیک به حکومت مورد استقبال قرار گرفت.
علیرغم واکنش گستردهٔ انتقادی به نامهٔ این فعال سیاسی، نسرین ستوده، فعال حقوق بشر که در حال حاضر اجرای حکم حبس او به‌دلایل درمانی به تعویق افتاده، در نامه‌ای نوشت که زمانی که با فائزه هاشمی در بند زنان زندان اوین روزهای حبس خود را می‌گذرانده، شاهد بوده که او نه تنها از «هیچ رانتی» استفاده نمی‌کرد، بلکه در زندان هم دست از «مقاومت و نافرمانی مدنی» برنمی‌داشت.
ستوده با تأیید محتوای نامهٔ فائزه هاشمی، متن انتقادی او را «مؤثر» خوانده و نوشته بود که هاشمی «حالا از فضای بند زنان زندان اوین انتقاد کرده است. ممکن است برخی فرصت‌طلبان از نقد او سوء استفاده کنند. اما این نامه می‌تواند نقد خودمان از خودمان باشد و کارکرد آزادی بیان همین است.»
چند روز بعد اما گلرخ ایرایی در نامه‌ای مفصل، نامهٔ هاشمی را شبیه به «ندامتنامه» دانست و نوشت که «با وجود تضادهای ایدئولوژیک و طبقاتی» در بند زنان زندان اوین، همواره با فائزه هاشمی «مدارا» شده است.
او در بخش‌های مختلف نامه، بارها فائزه را با واژه‌هایی چون «جاه‌طلب، با نگاهی آمرانه و از جایگاه قدرت»، آمده از «جایگاه اشرافیت و قدرت» و «یک اشراف‌زاده که تمام داشته‌هایش حتا مقامِ استادی و حیاتِ سیاسی‌اش رانت و میراثِ پدری است» توصیف کرده است.
گلرخ ایرایی که خود را یکی از زندانیان چپی معرفی کرده که هدف انتقاد فائزه هاشمی قرار گرفته بودند در عین حال هاشمی را به‌دلیل نامه‌نگاری انتقادی علیه برخی زندانیان سیاسی زن، به «سیاه‌نمایی» و در عین حال «سفید شویی» سازمان زندان‌ها و قوه قضاییه به نفع حکومت متهم کرده است.
او نوشته: «ما و هم‌بندیان بیمار و بدون واریزی‌مان در ندامت‌نامه‌ٔ کسی افشاگری و محکوم شدیم که از هرگونه رانتی که در زندان میسر است، استفاده می‌کند و در شرایطی تبعیض‌آمیز با ما زیست می‌کند، اما ما با وجودِ تضادهای ایدئولوژیک و طبقاتی همواره با او مدارا کردیم.»
در بخشی از نامهٔ ایرایی که به‌طور ویژه مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته و بازنشر شده آمده است: «ساعت ۹ صبحِ ۱۷ آذر ۱۴۰۱ به دار آویخته شدن محسن شکاری از شبکه خبر تلویزیون جمهوری اسلامی اعلام شد. صدای فائزه هاشمی رفسنجانی هم‌بندی افشاگر از یاد نمی‌رود که بعد از خبر گفت: «خب اینا که معترض نیستن. اینا خطرناکن. اگه نکشن‌شون چه‌کار کنن باهاشون…»
محسن شکاری از بازداشت‌شدگان اعتراضات پس از جان باختن مهسا ژینا امینی در بازداشت گشت ارشاد در شهریور سال ۱۴۰۱ بود که توسط حکومت اعدام شد.
این بخش از نامهٔ ایرایی از آن رو بیشتر مورد توجه شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته که فائزه هاشمی در نامهٔ خود از تمرکز بر مخالفت با اعدام در بند زنان اوین انتقاد کرده بود.
خانم ایرایی نامهٔ خود دربارهٔ فائزه هاشمی را این طور به پایان برده است: «اشراف‌زاده‌ای بدون پرنسیب‌ها و اصولِ فعالیت سیاسی و مبارزه، نمایندهٔ طبقه و تفکری که جمهوری اسلامی بر آن بنا شده، با سودایِ بازگشت به «قدرت» به تخریب مخالفانِ رژیم و سیاه‌نمایی از بند زنان زندان اوین که – پیشتر به نابودیِ آن برخاسته بودند و نشد- ایستاد.»
