بیانیه چهل و ششمین اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس که تکرار ادعاهای ارضی در مورد جزایر سهگانۀ ایران و میدان گازی آرش بخش برجستهای از آن بود، با واکنش تند تهران مواجه شد.
در این بیانیه که روز چهارشنبه ۱۲ آذر در پایان اجلاس منتشر شد، سران شورا بار دیگر بر ادعای «حق حاکمیت امارات متحده عربی بر جزایر سهگانه» تأکید کردند با این تفاوت که موضعگیری بیانیه، بهگفتهٔ ناظران، این بار یکپارچه و تند ارزیابی شده است.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجۀ ایران، روز پنجشنبه ادعاهای مندرج در بیانیۀ سران شورای همکاری خلیج فارس در مورد جزایر ایرانی را محکوم و تأکید کرد که این جزایر بخشهای جداییناپذیر از قلمرو سرزمینی ایران است و هرگونه ادعای ارضی نسبت به آنها «از اساس بیمبنا و بیاعتبار» است.
مهمترین موارد مطرحشده علیه ایران در بیانیه
- شورای همکاری خلیج فارس بار دیگر بر حاکمیت امارات متحدۀ عربی بر جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی تأکید کرده و آنها را «بخشی جداییناپذیر از خاک امارات متحدۀ عربی» میداند.
- این بیانیه اقدامات ایران در این جزایر را محکوم و آنها را باطل و بیاثر خوانده است. به طور مشخص، شورا به تصویب مناسبت «روز ملی جزایر سهگانه» در تقویم رسمی ایران، اظهارات فداحسین مالکی (عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس) مبنی بر راهبردی بودن جزایر و طرح ساخت ۱۱۰ واحد مسکونی در ابوموسی اشاره کرده است.
- همچنین برگزاری رزمایشهای نظامی و بازدیدهای فرماندهان ارشد سپاه پاسداران مانند محمد پاکپور (فرمانده کل سپاه پاسداران) و علیرضا تنگسیری (فرمانده نیروی دریایی سپاه) محکوم شده است.
- شورای همکاری خلیج فارس همچنین از ایران خواسته است به تلاشهای امارات برای حل این موضوع از طریق مذاکرات مستقیم پاسخ دهد یا پرونده را به دیوان بینالمللی دادگستری ارجاع دهد.
- در بیانیۀ شورای همکاری خلیج فارس بهصراحت اعلام شده است که میدان گازی آرش (که در کشورهای عربی «الدُرّه» خوانده میشود) به طور کامل در مناطق دریایی کویت قرار دارد و مالکیت منابع طبیعی آن «صرفاً یک مالکیت مشترک میان پادشاهی عربستان سعودی و دولت کویت است».
- این شورا همچنین «هرگونه ادعای حقوقی از سوی هر طرف دیگری در این میدان» را قاطعانه رد کرده است.
واکنش تهران
سخنگوی وزارت خارجۀ ایران علاوه بر رد ادعاهای مرتبط با جزایر سهگانه، آنچه را «ادعاهای یکجانبه در مورد میدان نفتی آرش» خواند، نیز بیاعتبار دانست و گفت این بیانیه از منظر حقوقی هیچ حقی برای دولت کویت ایجاد نمیکند.
در همین حال، علی شمخانی، نمایندۀ رهبر جمهوری اسلامی در شورای دفاع، این ادعاها را در شرایط فعلی منطقه «غیرسازنده» توصیف کرد.
او در شبکۀ اجتماعی ایکس، با اشاره به خویشتنداری ایران در گذشته، نوشت: «ایران در جنگ ۱۲ روزه، با وجود برخی حمایتها از تجاوز، خویشتنداری کرد.»
علی شمخانی در عین حال هشدار داد: «اقتدار ایران در خلیج فارس نباید بدخوانی شود؛ نقش همسایگان امنیتآفرینی است نه بازی با خطوط قرمز ملت ایران.»
تهران پیش از این نیز بارها تأکید کرده است که جزایر سهگانۀ «بخش جداییناپذیر» از خاک ایران هستند.
این رویدادها در حالی است که همزمان، نیروی دریایی سپاه، رزمایشی دو روزه را با نام «محمد ناظری» از روز پنجشنبه، ۱۳ آذرماه، در آبهای جنوبی ایران آغاز کرده است.
این رزمایش در «منطقۀ دریایی نازعات» شامل جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک و سیری در آبهای خلیج فارس برگزار میشود.
امارات متحده عربی دههها است که همواره ادعاهایی را بر سر مالکیت جزایر سهگانهٔ ایران در آبهای خلیج فارس مطرح میکند و شماری از کشورهای عربی نیز، بهویژه در دورههای افزایش تنش سیاسی با جمهوری اسلامی، از این ادعا حمایت کردهاند.
طی چند سال گذشته چین، روسیه و اتحادیه اروپا نیز به صف حامیان موضع امارات پیوستهاند؛ موضوعی که واکنش تند ایران را به همراه داشته است.
شهرستان ابوموسی یا «بوموسی» شامل جزیرههای ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، سیری، فارور بزرگ و فارور کوچک است.
پاییز سال گذشته فرماندار این شهرستان از صدور مجوز سفر شهروندان ایرانی به جزیره ابوموسی خبر داده و وزیر راه و شهرسازی نیز شروع عملیات اجرایی ساخت ۱۱۰ واحد مسکونی را در راستای افزایش جمعیت در این جزیره اعلام کرده بود.
مقامات جمهوری اسلامی سالیان طولانی است از «لزوم» ایجاد زیرساختهای شهری در جزایر سهگانه سخن گفتهاند اما گزارشها حاکی است جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک همچنان در شرایط محرومیت باقی ماندهاند.
