وزیر خارجه ایران، یک هفته پس از جدل لفظی همتای لبنانیاش با او در شبکهٔ ایکس در مورد دخالت ایران در امور داخلی لبنان، از او دعوت کرد برای توسعهٔ روابط دوجانبه و بررسی تحولات منطقهای به تهران سفر کند.
این دعوت کتبی در حالی است که لبنان و اسرائیل برای نخستینبار در چند دههٔ اخیر در چارچوب یک سازوکار نظارت بر آتشبس وارد گفتوگوهای مستقیم شدهاند.
در بیانیهٔ وزارت خارجه ایران که پنجشنبه ۱۳ آذر منتشر شد، آمده است که عباس عراقچی، وزیر خارجه، در این دعوت رسمی ابراز اطمینان کرده « مردم و دولت لبنان با موفقیت تهدیدها و چالشهای موجود را پشت سر خواهند گذاشت».
پیشتر، پنجم آذرماه، یوسف رجی، وزیر خارجه لبنان، در شبکهٔ ایکس خطاب به عراقچی، از اظهارات مشاور ارشد علی خامنهای انتقاد کرده و مجدداً خواستار عدم دخالت جمهوری اسلامی در امور داخلی لبنان شده بود.
از سوی دیگر، این دعوت در حالی انجام شده که لبنان زیر فشار یک نقشهراه مورد حمایت ایالات متحده برای خلعسلاح حزبالله قرار دارد؛ گروهی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران که آمریکا آن را یک سازمان تروریستی میداند، اما اتحادیه اروپا شاخهٔ نظامی آن را در فهرست سیاه قرار داده و شاخهٔ سیاسی آن را تروریستی نمیداند.
نشست مقامات لبنان و اسرائیل پس از چند دهه
یک روز پیش از دعوت عراقچی از رجی، مقامهای غیرنظامی لبنانی و اسرائیلی برای نخستین بار پس از چند دهه در نشستی از سازوکار نظارت بر آتشبس در جنوب لبنان شرکت کردند. این نشست با حضور نمایندگان سازمان ملل، ایالات متحده و فرانسه برگزار شد.
دفتر نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، این نشست را «اولین تلاش برای ایجاد پایهای جهت روابط و همکاری اقتصادی» میان دو کشور توصیف کرد.
نخستوزیر لبنان اما گفت مذاکرات جاری با اسرائیل «گفتوگوهای صلح» محسوب نمیشود و تأکید کرد «عادیسازی روابط پس از صلح میآید، نه پیش از آن.»
نواف سلام، نخستوزیر لبنان، تأکید کرد که هدف گفتوگوهای جاری با اسرئیل «توقف خصومتها، آزادی گروگانهای لبنانی و خروج کامل اسرائیل از خاک لبنان» است. بهگفتهٔ او، دولت لبنان همچنان به ابتکار صلح عربی ۲۰۰۲ پایبند است؛ طرحی که عادیسازی روابط با اسرائیل را منوط به عقبنشینی کامل آن از سرزمینهای اشغالی سال ۱۹۶۷ میداند.
نواف سلام در عین حال گفت که ارتش لبنان تا پایان سال جاری باید روند برچیدن زیرساختهای نظامی حزبالله در جنوب رود لیتانی، حدود ۳۰ کیلومتری مرز اسرائیل، را تکمیل کند و انحصار سلاح در آن منطقه را بهدست گیرد. او همچنین وعده داد که این تلاشها در مراحل بعدی به مناطق دیگر کشور نیز گسترش خواهد یافت.
حزبالله لبنان در جنگ سال گذشته با اسرائیل، متحمل ضربات سختی شد، از جمله شمار زیادی از اعضا، فرماندهان و در رأس آنها حسن نصرالله دبیرکل این گروه کشته شدند و بسیاری از زیرساختها و تجهیزات حزبالله نیز در این جنگ منهدم شد.
پس از جنگ، ایالات متحده طرحی برای کمک به بازسازی لبنان و خروج اسرائیل از مناطقی ارائه داد که همچنان در جنوب این کشور در تصرف خود دارد.
این طرح را که شامل خلعسلاح همهٔ گروههای شبهنظامی از جمله حزبالله است، دولت لبنان تصویب کرد، اما حزبالله که از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران منشأ گرفته و از سال ۱۹۸۲ فعالیت خود را آغاز کرده، هنوز زیر بار خلعسلاح کامل نرفته است.
تنش در روابط دیپلماتیک تهران و بیروت
در این فاصله روابط دیپلماتیک تهران و بیروت نیز بر سر حمایت جمهوری اسلامی از حزبالله تنشآلود بوده است.
مرداد امسال علی لاریجانی در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به بیروت سفر کرد، اما چندی بعد جوزف عون، رئیسجمهور لبنان، اعلام کرد که در ملاقات با او با لحن بسیار تندی صحبت کرده و گفته است: «من مسئول شیعیان لبنان هستم نه شما».
او همچنین گفت: «چنین موضعی و حتی شدیدتر از آن باعث شد که [لاریجانی] تلاش کند بر اعصاب خود مسلط شود تا جایی که پاهایش لرزید. با چهرهای گرفته کاخ را ترک کرد. دوباره وقت ملاقات خواست اما من نپذیرفتم».
یوسف رَجی، وزیر خارجه لبنان، هم اوایل آذرماه امسال در شبکهٔ ایکس خطاب به عباس عراقچی، از اظهارات مشاور ارشد علی خامنهای انتقاد کرد و بار دیگر خواستار عدم دخالت جمهوری اسلامی در امور داخلی لبنان شد.
چهار روز پیش از آن، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در پیامی در شبکه ایکس نوشته بود «ما در امور داخلی لبنان دخالت نمیکنیم» و افزوده بود که از همتای لبنانی خود برای گفتوگو دعوت میکند.
اما روز ۵ آذر، علیاکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی ایران در امور بینالملل، در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم گفت که «امروز وجود حزبالله از آب و نان برای لبنان ضروریتر است» و تأکید کرد که «ایران از حزبالله و جبهه مقاومت حمایت کرده و خواهد کرد.»
در واکنش به این اظهارات، یوسف رجی در شبکهٔ ایکس خطاب به عباس عراقچی نوشت که «واقعاً مایل بودم سخنان شما را بپذیرم که ایران در امور داخلی لبنان دخالت نمیکند، تا اینکه مشاور رهبر شما ظاهر شد و به ما آموخت چه چیزی در لبنان “مهم” است و ما را از پیامدهای خلعسلاح حزبالله برحذر داشت.»
از زمان برقراری آتشبس میان حزبالله لبنان و اسرائیل در آبان ۱۴۰۳، دو طرف بارها یکدیگر را به نقض آن متهم کردهاند. اسرائیل در این مدت حملات هوایی متعددی به خاک لبنان انجام داده و مدعی است مواضع حزبالله را هدف قرار داده است.
آخرین ضربهٔ اسرائیل به حزبالله دوم آذرماه رقم خورد که ارتش این کشور در یک حملۀ هوایی به ساختمانی در حومۀ بیروت، هیثم علی طباطبایی، رئیس ستاد حزبالله لبنان که از او بهعنوان «مرد شماره دو حزبالله» یاد میشد، را هدف قرار داد و کشت.
