بررسی‌های صدای آمریکا نشان می‌دهد دومین کشتی ایرانی که گزارش‌های خبری غربی از آن به عنوان بخشی از «برنامه واردات مواد ضروری برای تولید سوخت جامد موشک» از چین نام برده‌اند، با یک محموله بزرگ در راه ایران است.
وب‌سایت‌های ردیابی کشتی نشان می‌دهند که کشتی باری «جیران» با پرچم جمهوری اسلامی روز دوشنبه، ۲۰ اسفند یعنی یک ماه دیرتر از زمان حرکت پیش‌بینی شده آن چین را ترک کرد.
جیران یکی از دو کشتی نام‌برده در سه رسانه فایننشال تایمز، وال استریت ژورنال، و سی‌ان‌ان است که گفته‌اند جمهوری اسلامی از آنها برای واردات هزار تن پرکلرات سدیم از چین استفاده می‌کند.
این سه خبرگزاری به نقل از منابع اطلاعاتی غربی که نامشان فاش نشده است گزارش دادند که این محموله می‌تواند به اندازه کافی آمونیوم پرکلرات تولید کند که ماده‌ای ضروری برای تهیه سوخت جامد و ساخت ۲۶۰ موشک میان‌برد است.
کشتی باری دیگر ایرانی که در گزارش‌های خبری از آن به عنوان «گُلبُن» نام برده شده است، سفر ۱۹ روزه خود را از شرق چین به بندرعباس در روز ۲۵ بهمن به پایان رساند.
به گزارش سایت رهگیری کشتی «مارین‌ترف»، در طول این سفر، یک توقف دو روزه در بندر ژوهای در جنوب چین داشت و محموله ناشناخته‌ای را به ایران تحویل داد.
هر دو کشتی گُلبُن و جیران توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا به عنوان کشتی‌هایی که توسط خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اداره می‌شوند، تحریم شده‌اند. خود خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز تحت تحریم است.
هنگامی که گلبن در اواخر ماه ژانویه و اوایل فوریه از چین به سوی ایران حرکت کرد، سیستم شناسایی خودکار آن، دستگاهی که داده‌های موقعیتی و سایر اطلاعات را به عنوان بخشی از یک سیستم ردیابی بین‌المللی ارسال می‌کند گزارش داد که کشتی در جزیره لیونگ در شرق چین پهلو گرفته است.
در یک بررسی مشترک انجام‌شده توسط صدای آمریکا و مارتین کلی، تحلیلگر اطلاعاتی از گروه «ای‌او‌اس ریسک» مستقر در دبی از داده‌های جیران در «مارین ترافیک» و سایت ردیابی کشتی «سی‌سرچر»، هیچ تغییر قابل‌توجهی از کشتی جیران حین لنگر انداختن در جزیره این جزیره از ماه فوریه تا اوایل مارس گزارش نشده است.
این بدان معنا است که از آن زمان تاکنون هیچ محموله‌ای بارگیری نشده است.
جیران تا سیزدهم اسفند در این جزیره باقی ماند و سپس به سمت جنوب و ژوهای گائولان حرکت کرد و در ۱۸ اسفند در بندر پهلو گرفت. دو روز بعد، کشتی حرکت کرد و مقصد خود را بندرعباس گزارش داد که انتظار می‌رفت در روز ۶ فروردین برسد.
این کشتی ایرانی همچنین گزارش داد که با خروج از ژوهای گائولان تغییری در وضعیت بار داشته است و داده‌های ارسالی‌اش نشان داد که ۲ متر بیشتر در آب رفته است. مارتین کلی در این رابطه به صدای آمریکا گفت که این نشان می‌دهد کشتی محموله بزرگی را در بندر بارگیری کرده بود.
از روز جمعه ۲۴ اسفند به وقت محلی، جیران در آب‌های مجمع الجزایر ریائو اندونزی بود و به سمت جنوب غربی به سمت تنگه سنگاپور در حرکت بود.
وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به تماس صدای آمریکا واکنشی به خروج جیران از چین نداشت. نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل در نیویورک نیز به درخواست مشابه صدای آمریکا برای اظهار نظر پاسخ نداد.
ماه گذشته، وزارت امور خارجه به صدای آمریکا گفت که از گزارش‌های خبری فایننشال تایمز و وال استریت ژورنال در مورد استفاده جمهوری اسلامی ایران از گلبن و جیران برای واردات پرکلرات سدیم از چین مطلع بوده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «وزارت امور خارجه در مورد مسائل اطلاعاتی اظهار نظر نمی‌کند، اما روی جلوگیری از تکثیر اقلام، تجهیزات و فن‌آوری که می‌تواند در راستای پیشبرد برنامه موشکی یا سایر برنامه‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی به کار گرفته شود متمرکز می‌ماند و همچنان جمهوری اسلامی را از طریق اعمال تحریم پاسخگو می‌کند.»
مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، در نشستی خبری در چهارم بهمن به این گزارش‌های خبری پاسخ داد و تأکید کرد که چین به کنترل‌های صادراتی و تعهدات بین‌المللی خود پایبند است.
طبق بررسی سرویس چینی صدای آمریکا، در ماه گذشته، رسانه‌های حکومتی چین هیچ اشاره‌ای به جیران نکردند، در حالی که در رسانه‌های اجتماعی چین نیز بحث قابل توجهی در مورد این کشتی ایرانی شکل نگرفت.
فایننشال تایمز در گزارش سوم بهمن خود به نقل از «مقامات امنیتی دو کشور غربی» گزارش داد که جیران در اوایل ماه فوریه (اواسط بهمن) چین را ترک خواهد کرد، اما تا ۲۰ اسفند آنجا را ترک نکرد.
گرگوری برو، تحلیلگر ارشد مسائل ایران در گروه اوراسیا، مستقر در نیویورک می‌گوید احتمال دارد جمهوری خواسته ابتدا ببیند آیا گلبن می‌تواند سفرش از چین را بدون ممانعت کامل کند یا خیر.
برو گفت: «کشتی‌های حامل مواد بسیار حساس مرتبط با صنعت موشکی ایران که تحت تحریم‌های ایالات متحده است، در معرض خطر رهگیری هستند و مقامات جمهوری اسلامی احتمالاً از این موضوع آگاه هستند.»
هشت سناتور جمهوری‌خواه آمریکا به رهبری جیم ریش و پیت ریکتس در نامه‌ای به مارکو روبیو، با اشاره به برنامه مشترک شیمیایی جمهوری اسلامی و چین از او خواستند که در صورت اثبات صحت گزارش‌های مطبوعاتی، با شرکای جهانی ایالات متحده برای رهگیری و توقف محموله‌های در حال ارسال همکاری کند.
