ویدا ربانی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر زندانی، در نامه‌ای از زندان اوین که در حساب اینستاگرامی نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل و هم‌بندی او، منتشر شد، با تأکید بر اهمیت رعایت حقوق شهروندی زندانیان نوشت: «فاصله میان بازداشت تا تحویل متهم به دستگاه قضایی، شکافی است که می‌تواند با هر خشونتی پر شود.»
خانم ربانی در این نامه که روز چهارشنبه دهم مرداد منتشر شد، در مورد شرایط دشوار سه زن زندانی در اوین که یکی از آنها حکم اعدام گرفته و دو تن دیگر با خطری مشابه روبرو هستند، اطلاع‌رسانی کرده است.
او با اشاره به حکم اعدام برای هم‌بندی خود؛ پخشان عزیزی، از شکنجه و آزار او نوشته است: «وقتی سر پخشان به دیوار کوبیده می‌شد، پخشان حیات صرف (بدون شأن و منزلت و حقوق انسانی) بود و قانون از او دفاع نمی‌کرد ولی همان اقتدار قانونی، امروز او را به عنوان شهروند شناسایی کرده و مستحق اعدام می‌داند.»
ویدا ربانی با اشاره به خشونت اعمال شده بر زنان زندانی و صدور حکم اعدام برای آنها در دادگاه می‌نویسد: «زن‌های بی حق شده، حالا شهروند می‌شوند تا بتوان آنها را به دادگاه برد و برای او سنگین‌ترین حکم ممکن یعنی مرگ را صادر کرد.»
پخشان عزیزی، زندانی سیاسی که پیشتر به «بغی» متهم شده، از سوی دادگاه انقلاب اسلامی به اعدام محکوم شده است. او از اوایل تیرماه به دستور مقامات زندان اوین از ملاقات و تماس با خانواده محروم شده است.
خانم عزیزی پیشتر با نوشتن نامه‌ای تحت عنوان « کتمان حقیقت و آلترناتیو آن» که سازمان حقوق بشری هه‌نگاو منتشر کرد، روایت خود را از نحوه بازداشت و شکنجه توسط نهادهای امنیتی شرح داد. او نوشت که بارها در بازجویی به دار کشیده می‌شد، ۱۰ متر به قعر زمین فرو می‌بردندش و باز بیرون می‌آوردند و سرخورده و شکست‌خورده اجتماعی قلمدادش می‌کردند.
این زندانی سیاسی متهم به «عضویت در گروه‌های مخالف نظام» است؛ اتهامی که او همواره رد کرده است.
ویدا ربانی در نامه خود از خطر اعدام دو زندانی دیگر؛ نسیم سیمیاری و وریشه مرادی نیز نوشته است.
ویدا ربانی: نسیم سیمیاری چند ماه را در خانه امن سپاه پاسداران و در ناکجایی، بی‌پناهی و رهاشدگی از حقوق قانونی سپری کرده بود.
بر اساس شنیده‌های خانم ربانی، نسیم سیمیاری چند ماه را در «خانه امن» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و در «ناکجایی، بی‌پناهی و رهاشدگی از حقوق قانونی» سپری کرده بود.
خانم ربانی می‌گوید از خلال صحبت‌هایی که با این زندانی داشته، متوجه شده است که او در این دوره، «زیر فشار برای اعتراف»، از شدت درد و ضعف از هوش می‌رفته است.
نسیم غلامی سیمیاری، متولد ۱۳۶۷، در روز ۲۸ اردیبهشت سال گذشته به دست ماموران اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت و به بند زنان زندان اوین منتقل شد. او پس از پنج ماه بازداشت، به اتهام «اجتماع و تبانی، تبلیغ علیه نظام و بغی» تفهیم اتهام شد.
«هرانا» چندی پیش به نقل از یکی از دوستان نزدیک خانم غلامی سیمیاری نوشت که او «در زمان بازداشت مورد شکنجه روحی و جسمی قرار گرفت و در بازداشتگاه، اعترافات اجباری در مقابل دوربین از این شهروند اخذ شد؛ اعترافاتی که به صورت دیکته شده به او ارائه و به اجبار بازجو به طور شفاهی اخذ شد.»
وریشه مرادی نیز روز دهم مرداد سال گذشته به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در حومه سنندج بازداشت شد. او در پنجم دی همان سال و با پایان مراحل بازجویی، از بازداشتگاه وزارت اطلاعات موسوم به بند ۲۰۹ زندان اوین به بند زنان این زندان منتقل شد.
یک منبع مطلع نزدیک به خانواده این متهم سیاسی به هرانا گفت که او از بیماری‌های متعددی از جمله درد مفاصل و کمر رنج می‌برد و به سختی قادر به راه رفتن است. با این حال، رسیدگی تخصصی به او صورت نگرفته است.
براساس گزارش‌های سازمان حقوق بشری، مقام‌های جمهوری اسلامی در پی اعتراضات سراسری به کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد در سال ۱۴۰۱ که به «زن زندگی آزادی» شهرت یافته است، «سرکوب زنان کنشگر و مدافعان حقوق بشر را تشدید کرده» و «برای خاموش‌کردن صدای مخالفان و دگراندیشان به شیوه‌های خشن‌تر و صدور احکام سنگین روی آورده‌اند.»
برخوردهای حکومت جمهوری اسلامی با معترضان از جمله در زندان‌ها، انتقادهای گسترده مداقعان و سازمان‌های حقوق بشری را به همراه داشته است.
در این ارتباط، بخش فارسی صدای آمریکا در تحقیقاتی که طی چند هفته گذشته انجام داد، به مدارکی در مورد تعرض، تجاوز و آزار جنسی شماری از بازداشت‌شدگان زن و مرد در بازداشت‌گاه‌ها و زندان‌های جمهوری اسلامی در چند شهر شمال ایران دست یافت.
گزارش اختصاصی صدای آمریکا در سه بخش منتشر شد.
