حدود ۱۰ ماه از جنگ غزه میگذرد و دو حملۀ هدفمند در فاصلهای کوتاه در بیروت و تهران، نگرانی نسبت به وقوع یک جنگ فراگیر در منطقه را تشدید کرده است.
از شامگاه سهشنبه ۹ مرداد تا اولین ساعات بامدادی چهارشنبه ۱۰ مرداد دو حمله به فاصلۀ چند ساعت در بیروت و تهران به تنشهای جاری در منطقه دامن زده و بر فهرست قتلهای هدفمند منتسب به اسرائیل افزوده است.
اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس بامداد دهم مرداد در شمال تهران هدف قرار گرفت و همراه یک محافظ خود کشته شد. گروه افراطی حماس که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا یک سازمان تروریستی شناخته میشود، اسرائیل را عامل ترور رهبرش در پایتخت ایران دانسته است.
اسرائیل هنوز مسئولیت این حمله را بهطور رسمی بر عهده نگرفته است. با این حال ساعاتی پیش از کشته شدن هنیه در تهران، ارتش اسرائیل اعلام کرد که فؤاد شکر، یکی از فرماندهان بلندپایۀ حزبالله لبنان را در حملۀ هوایی به بیروت کشته است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در این گزارش نگاهی انداخته است به ترورهای هدفمند منتسب به اسرائیل در طول سالیان گذشته در نقاط مختلف دنیا.
در اینجا نگاهی داریم به ترورهای هدفمند قبلی منتسب به اسرائیل در طول سالهای گذشته:
ژوئیه ۲۰۲۴
اسرائیل محمد ضِیف، فرمانده شاخهٔ نظامی حماس، را در یک حملهٔ گسترده در جنوب نوار غزه هدف قرار داد. به گفتهٔ مقامات بهداشتی این باریکه در این حمله دستکم ۹۰ نفر از جمله چند کودک کشته شدند. از سرنوشت آقای ضیف اطلاعی در دست نیست.
آوریل ۲۰۲۴
هفت افسر ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران در حمله اسرائیل به ساختمانی در جنب سفارت ایران در دمشق که تهران آن را «کنسولگری» خود در سوریه مینامید، کشته شدند. این رخداد جمهوری اسلامی را بر آن داشت تا حملهٔ بیسابقهای را علیه اسرائیل انجام داده و بیش از ۳۰۰ موشک دوربرد و پهپاد را به سمت این کشور پرتاب کند، که اسرائیل توانست بیش از ۹۹ درصد آن را رهگیری کند. این حملات تنها به زخمی شدن یک دختر عرب از بادیهنشینهای جنوب اسرائیل منجر شد.
ژانویه ۲۰۲۴
صالح العاروری، یکی از مقامات ارشد حماس، در حملهٔ پهپادهای اسرائیلی در بیروت کشته شد. صالح العاروری مهره شماره دوم حماس در خارج از سرزمینهای فلسطینی محسوب میشد و در کادر رهبری کلی حماس فرد شماره چهارم به حساب میآمد. العاروری به داشتن ارتباطات بسیار نزدیک با فرماندهان سپاه پاسداران آوازه داشت و کسی بود که در تحکیم روابط حماس و تهران، پس از یک دوره طولانی سردی مناسبات، ایفای نقش کرد.
دسامبر ۲۰۲۳
رضی موسوی، مسئول هماهنگکنندۀ امور لجستیکی نیروی قدس سپاه در سوریه، در یک حملهٔ پهپادی در خارج از دمشق کشته شد. جمهوری اسلامی اسرائیل را عامل این حمله معرفی میکند.
۲۰۱۹
حمله هوایی اسرائیل به خانهٔ بهاء ابوالعطا در نوار غزه، باعث کشته شدن این فرمانده ارشد سازمان جهاد اسلامی فلسطین و همسرش شد.
۲۰۱۲
احمد الجعبری، فرمانده شاخهٔ نظامی گروه افراطی حماس، بر اثر حملهٔ هوایی به خودروی در حال حرکت او در باریکه غزه کشته شد. مرگ او جرقهٔ جنگ هشت روزه میان این گروه و اسرائیل را زد. احمد الجعبری به مدت پنج سال و نیم سرباز اسرائیلی گیلعاد شالیط را در گروگان خود داشت اما در معاملهای در نوامبر ۲۰۱۱ که در آن اسرائیل یک هزار و ۲۷ زندانی امنیتی فلسطینی، از جمله یحیی سنوار را از زندان خود آزاد کرد، احمد الجعبری حاضر به تحویل شالیط به اسرائیل شد.
۲۰۱۰
محمود عبدالرئوف المبحوح، مسئول تامین جنگ افزار برای شاخه نظامی حماس، که اسرائیل او را عامل انتقال تسلیحات از جمهوری اسلامی ایران برای گروه افراطی حماس معرفی میکرد، در یک عملیات منسوب به موساد، در اتاق هتلی در دبی کشته شد.
در تصاویر دوربینهای مداربستهٔ این هتل ۲۶ نفر به عنوان مظنونان انجام این عملیات در لباس توریست دیده شدند. رسانههای غربی در آن زمان گزارشهای متعددی منتشر کردند که حاکی بود برخی از این «گردشگران» با استفاده از گذرنامه کشورهایی مانند استرالیا به این «مأموریت» رفته بودند. آن امر مدتی موجب تنش در روابط اسرائیل با برخی کشورها شد.
ضاحی خلفان، رئیس پلیس وقت دوبی با انتشار فیلمها و تصاویری از اعضای این تیم، این ترور را کار عوامل اعزامی موساد اعلام کرد.
۲۰۰۸
عماد مغنیه، فرمانده نظامی حزبالله، بر اثر انفجار بمبی که در خودرو او کار گذاشته شده بود، در «کفر سوسه» در دمشق کشته شد.
مغنیه، ملقب به حاج رضوان، متهم به مهندسی بمبگذاریهای انتحاری در طول جنگهای داخلی لبنان و برنامهریزی برای ربودن هواپیمای مسافربری ترانس ورلد، TWA، در سال ۱۹۸۵ بود که در آن یک غواص نیروی دریایی آمریکا کشته شد.
حزبالله اسرائیل را عامل قتل فرمانده شاخه نظامی خود را اسرائیل معرفی کرد. پسر عماد مغنیه، جهاد، نیز در یک حملهٔ اسرائیل در سال ۲۰۱۵ کشته شد.
۲۰۰۴
شیخ احمد یاسین، پایهگذار گروه افراطی حماس در سال ۱۹۸۷، در حملهٔ بالگردهای اسرائیل بر روی صندلی چرخدار خود کشته شد. احمد یاسین که از کودکی فلج بود، رهبر معنوی این گروه به حساب میآمد.
جانشین او عبدالعزیز رنتیسی، کمتر از یک ماه بعد در یک حملهٔ هوایی اسرائیل کشته شد.
۲۰۰۲
صلاح مصطفی محمد شحاده، فرمانده رده دوم شاخه نظامی حماس، بر اثر انفجار یک بمب یک تُنی در یک آپارتمان در شهر غزه کشته شد.
۱۹۹۷
دو مأمور اسرائیلی با پاسپورتهای جعلی کانادایی برای کشتن خالد مشعل، رئیس وقت حماس، وارد امان، پایتخت اردن، شدند. این افراد با پاشاندن سمی آلوده از یک بطری کوکاکولا در نزدیکی گوش مشعل، او را با رخنه دادن سم به بدنش مسموم کردند.
این دو نفر دستگیر شدند و ملک حسین، پادشاه وقت اردن تهدید کرد در صورت مرگ خالد مشعل توافق صلحی را که کشورش تازه با اسرائیل امضا کرده و با آن رابطه کامل سیاسی برقرار کرده بود، لغو خواهد کرد.
سرانجام با ارسال پادزهر از سوی اسرائیل به بیمارستان امان و آزادی دو مأمور و بازگشت آنها به اسرائیل، ماجرا پایان یافت. خالد مشعل همچنان یکی از اعضای ارشد حماس است.
در پی کشته شدن اسماعیل هنیه این ارزیابی مطرح شده که خالد مشعل دوباره ریاست دفتر سیاسی حماس را دستکم تا «انتخابات داخلی» حماس برعهده بگیرد و پس از مدتی انزوا، به صف اول رهبری این گروه برگردد.
۱۹۹۶
یحیی عیاش، ملقب به «مهندس» به دلیل مهارتش در ساخت بمبهای مرگبار برای حماس، با پاسخ دادن به یک تلفن که سازمان امنیت داخلی اسرائیل آن را با توسل به نزدیکان و افراد مورد اطمینان عیاش برای او فرستاده بود، در انفجار بمب بسیار کوچک کارگزاری شده در موبایل در شهر غزه کشته شد. ترور او منجر به تشدید بمبگذاریهای سریالی مرگبار در اتوبوسها، رستورانها و اماکن عمومی بسیاری در شهرهای اسرائیل از جمله اورشلیم شد.
۱۹۹۵
فتحی شقاقی، بنیانگذار سازمان جهاد اسلامی فلسطین، با شلیک گلوله به سرش کشته شد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این قتل توسط اسرائیل انجام شده است. پس از کشته شدن شقاقی این سازمان نزدیک به جمهوری اسلامی ایران با بحران داخلی طولانی مدت روبهرو شد و تا چند سال در انتخاب دبیرکلی که مورد حمایت اکثریت فعالان اصلی آن باشد، با معضل و اختلاف دست و پنجه نرم کرد.
۱۹۸۸
خلیل الوزیر، فرمانده نظامی سازمان آزادیبخش فلسطین، در تونس کشته شد. او که بیشتر به «ابوجهاد» معروف بود، معاون یاسر عرفات، رئیس این سازمان، بود. در سال ۲۰۱۲ مقالهای اسرائیلی منتشر شد که جزئیات حمله اسرائیل در این زمینه را افشا میکرد. این مقاله توسط نهادهای نظامی اسرائیلی سانسور شد. اما بعدها کتابهای متعددی در اسرائیل منتشر شد که مأموریت کوماندوهای دستچین شده ارتش اسرائیل در آن حمله شبانه در پایتخت تونس را به تصویر کشید.
۱۹۷۳
کماندوهای اسرائیلی در یک یورش شبانه به فرماندهی اهود باراک که بعدها فرمانده کل ارتش، رئیس ستاد ارتش و سپس نخست وزیر این کشور شد، تعدادی از رهبران سازمان آزادیبخش فلسطین، ساف، را در آپارتمانهایشان در بیروت هدف تیراندازی قرار دادند. اهود باراک خود بعدا بارها تعریف کرد که برای آن عملیات خود را به شکل زنی دلربا درآورده بود که با مردان کوماندو وارد محل اقامت فرماندهان وقت سازمان آزادیبخش فلسطین شد.
بر اثر آن حمله کمال عدوان، مسئول عملیات ساف در کرانهٔ باختری، محمد یوسف نجار، عضو کمیتهٔ اجرایی ساف و کمال ناصر، شاعر و سخنگوی این سازمان کشته شدند.
این عملیات بخشی از رشته ترورهایی بود که رهبران فلسطینی را در انتقام از کشته شدن ۱۱ مربی و ورزشکار اسرائیلی در المپیک ۱۹۷۲ مونیخ هدف قرار میداد.
***
از سال ۲۰۱۰ به بعد که مخالفت اسرائیل با برنامه هستهای ایران در زمینه نگرانی سران اسرائیل از تلاش ایران برای دستیابی به بمب هستهای آشکارتر شد، یک رشته حمله مسلحانه به شماری از «دانشمندان برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران» در خاک ایران به اسرائیل نسبت داده شد. مهمترین حمله ازاین دست در پاییز ۲۰۲۰ رخ داد که در آن محسن فخریزاده، ملقب به پدر برنامه هستهای ایران کشته شد.
رشته ترورهای هدفمندی که به عملیات مشترک موساد و یگانهای ویژه ارتش و نهادهای امنیتی اسرائیل در منطقه و جهان نسبت داده شده، در کتابهای متعددی که در اسرائیل منتشر شده، ذکر شده است. یکی از پرفروشترین کتابهای دوره اخیر دراین زمینه «برخیز و اول تو او (دشمن) را بکش» نوشته دکتر رونن برگمن، روزنامهنگار شناخته شده یدیعوت آحرونوت و نیویورک تایمز است.
بعد از جنگ غزه این فهرست طولانیتر شده است. اما ترور یک رهبر ارشد فلسطینی در خاک ایران تا حال سابقه نداشته و ظاهرا سطحی تازه از عملیات منتسب به اسرائیل است.
رسانههای اسرائیل در ماههای گذشته نوشته بودند که اسرائیل برای از بین بردن سران حماس در کشورهایی مانند ترکیه و قطر مشکل جدی خواهد داشت و باید در پی فرصتی برای حضور آنها در نقطه دیگری باشد.